در مقاله قبلی درباره سقوط سلسله قاجار و ظهور پهلوی؛ از آشفتگی تا اقتدار صحبت کردیم در این مقاله قصد داریم درباره منشور کوروش؛ نخستین سند حقوق بشر در جهان صحبت کنیم.
کوروش دوم، بنیان‌گذار امپراتوری هخامنشی، نه‌تنها یکی از قدرتمندترین فرمانروایان تاریخ ایران، بلکه یکی از بزرگ‌ترین شخصیت‌های تاریخ تمدن بشری به شمار می‌رود. او پس از فتح بابل، نه با زور شمشیر، بلکه با تدبیر و عدالت، در دل مردم این سرزمین جای گرفت. کوروش با احترام به باورها، آیین‌ها و حقوق مردم مغلوب، نقطه‌عطفی در تاریخ فرمانروایی به جا گذاشت که بعدها به عنوان «منشور حقوق بشر» شناخته شد.
فتح بابل بدون خون‌ریزی
در سال ۵۳۹ پیش از میلاد، بابل، پایتخت یکی از بزرگ‌ترین تمدن‌های کهن، بی‌آنکه شاهد خون‌ریزی باشد، در برابر ارتش ایران تسلیم شد. این پیروزی نه با زور، بلکه با اعتماد و خواست مردمی به دست آمد. مردم بابل از ظلم و بیداد پادشاه وقت، نبونید، خسته شده بودند. آن‌ها کوروش را منجی و پادشاهی عادل می‌دانستند؛ کسی که از سوی مردوک، خدای بزرگ بابل، برای رهایی
ایشان برگزیده شده بود.
منشور کوروش؛ نخستین بیانیه حقوق بشر
پس از تسخیر بابل، کوروش بزرگ فرمانی صادر کرد که امروزه از آن به عنوان اولین بیانیه حقوق بشر یاد می‌شود. این فرمان روی یک لوح استوانه‌ای سفالین، به زبان اکدی و خط میخی، نگاشته و در معبد مردوک قرار داده شد. در این لوح، کوروش خود را «شاه جهان» و «برگزیده مردوک» معرفی می‌کند و با افتخار از اقداماتش برای آزادی، عدالت و بازسازی سخن می‌گوید.
او اعلام می‌کند که معابد ویران شده را بازسازی کرده، خدایان را به نیایشگاه‌های اصلی بازگردانده، اقوام اسیر را آزاد ساخته و مردم را در پرستش باورهایشان آزاد گذاشته است. این اعمال، در زمانی‌که برده‌داری، شکنجه و غارت، شیوه رایج پادشاهی بود، اقدامی انقلابی و بی‌سابقه به شمار می‌رفت.
آزادی قوم یهود؛ سندی بر عدالت کوروش
یکی از مهم‌ترین جلوه‌های انسان‌دوستی کوروش، آزادی قوم یهود از اسارت بابل بود. گرچه در متن استوانه اشاره مستقیمی به این قوم نشده، اما شواهد تاریخی دیگر به‌وضوح نشان می‌دهند که کوروش نه‌تنها آن‌ها را آزاد کرد، بلکه اجازه داد به سرزمینشان بازگردند و معبد مقدس خود را بازسازی کنند. این اقدام موجب شد که کوروش در تورات به عنوان «مسیح خداوند» ستایش شود.
منشوری که جهان را متأثر کرد
در سال ۱۸۷۹ میلادی، لوح منشور کوروش در شهر بابل کشف شد و به موزه بریتانیا منتقل گردید. این اثر تاریخی، به‌دلیل ارزش فرهنگی و پیام جهانی‌اش، توجه نهادهای بین‌المللی را نیز به خود جلب کرد. در سال ۱۹۷۱، سازمان ملل متحد آن را به شش زبان رسمی ترجمه و منتشر کرد. نسخه‌ای از این منشور در مقر سازمان ملل در نیویورک نگهداری می‌شود؛ به‌عنوان یادبودی از آرمان‌هایی که هنوز جهان امروز در پی تحقق آن‌هاست.
بازسازی هنری منشور کوروش
با گذر زمان، ارزش فرهنگی و معنوی منشور کوروش سبب شد تا هنرمندان نیز به بازسازی آن روی آورند. گالری هنری کهن، با بهره‌گیری از رزین پلی‌استر، نسخه‌هایی زیبا و با کیفیت از این اثر تاریخی تولید کرده است. این نسخه‌ها نه‌تنها در طراحی و نوشته‌ها مشابه نسخه اصلی هستند، بلکه با نمایی سنگی و پتینه‌کاری هنرمندانه، حس و حال کهن و باستانی را زنده می‌کنند.
چرا رزین پلی‌استر؟
رزین پلی‌استر ماده‌ای بادوام و قابل انعطاف است که در قالب‌سازی و ساخت آثار هنری بسیار کاربرد دارد. این ماده در برابر نور، ضربه و رطوبت مقاوم است و همین باعث می‌شود ماکت‌های منشور کوروش دوام بالایی داشته باشند. علاوه بر این، رزین پلی‌استر نسبت به مواد طبیعی مانند چوب یا سنگ هزینه کمتری دارد، که این موضوع امکان تهیه آن را برای افراد بیشتری فراهم می‌کند.
منشور کوروش، هدیه‌ای فراتر از یک شیء تزئینی
داشتن نسخه‌ای از منشور کوروش، فراتر از یک دکور یا شیء تزئینی است. این تندیس یادآور ارزش‌هایی چون آزادی، عدالت، مدارای دینی و احترام به حقوق انسان‌هاست. هدیه دادن آن به دوست یا همکار خارجی، معرف تمدن کهن ایران و جهان‌بینی انسانی ایرانیان است. برای هر ایرانی نیز این منشور، نمادی از افتخار و هویت تاریخی است؛ سندی که نشان می‌دهد ایران و ایرانی در جهان نخستین مدافع حقوق انسان بوده‌اند.
سخن پایانی
منشور کوروش، نه‌فقط یک قطعه سفالین، بلکه یادگار اندیشه‌ای بزرگ است. اندیشه‌ای که می‌گوید انسان‌ها، فارغ از نژاد، مذهب یا زبان، باید آزاد و محترم زندگی کنند. این منشور، نقطه آغاز حقوق بشر در تاریخ بشر است؛ صدایی که از اعماق هزاران سال پیش آمده تا هنوز در گوش زمانه ما طنین‌انداز باشد.
دسته :