در مقاله قبلی درباره روایتی از اندلس: از تسخیر سرزمین تا نابودی تمدن صحبت کردیم در این مقاله قصد داریم درباره جاهای تاریخی تبریز روایت زنده ای از گذشته ایران صحبت کنیم .
تبریز، شهری با روحی کهن و قلبی تپنده، جایی‌ست که هر کوچه و بنای آن قصه‌ای از روزگاران دور برای گفتن دارد. این شهر نه‌تنها یکی از قدیمی‌ترین مراکز تمدنی در فلات ایران است، بلکه در طول تاریخ بارها نقش‌های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مهمی ایفا کرده است. از معماری خشتی و آجری گرفته تا کاشی‌کاری‌های نفیس دوره‌های مختلف، تبریز به‌راستی موزه‌ای زنده در دل زمان است.
در این مقاله، نگاهی داریم به برخی از مهم‌ترین جاهای تاریخی تبریز که همچنان ایستاده‌اند و تاریخ را زمزمه می‌کنند.
بازار تاریخی تبریز
بازار سرپوشیده تبریز نه‌تنها بزرگ‌ترین در نوع خود در جهان است، بلکه با ساختاری به‌هم‌پیوسته از راسته‌ها، تیمچه‌ها و کاروان‌سراها، مرکز داد و ستد و قلب اقتصادی تبریز در دوره‌های مختلف بوده است. این بازار، فراتر از یک مکان خرید، محلی برای تعامل فرهنگی، مذهبی و اجتماعی نیز بوده و هست. هنوز هم می‌توان در حجره‌های آن صدای چکش مسگران یا بوی ادویه‌های شرقی را حس کرد.
آدرس:
خیابان جمهوری اسلامی، روبه‌روی مسجد
جامع تبریز
بازار در مرکز شهر و در نزدیکی میدان
ساعت قرار دارد و ورودی‌های متعددی از سمت خیابان‌های دارایی، فردوسی، تربیت و
شهید مطهری دارد.
ارگ تبریز (ارگ علی‌شاه)
دیوارهای بلند و ستبر این بنا، یادگاری از روزگاری‌ست که تبریز مرکز فرماندهی و قدرت بوده است. اگرچه قسمت‌های زیادی از ارگ در زلزله‌ها و جنگ‌ها تخریب شده، اما آنچه باقی مانده، عظمت معماری نظامی و مذهبی قرن هشتم هجری را نشان می‌دهد.
آدرس:
خیابان امام خمینی، تقاطع خیابان فلسطین
ارگ در مرکز شهر و در کنار مصلای اعظم
تبریز واقع شده است. فاصله کمی با بازار تبریز و میدان ساعت دارد.
خانه‌های تاریخی؛ از دل خاطرات تا سند تمدن
تبریز پر است از خانه‌هایی که روزگاری محل زندگی رجال سیاسی، شاعران و متفکران بوده‌اند. خانهٔ مشروطه تبریز که محل تصمیم‌گیری‌های مهم در جنبش مشروطه بود، یا خانهٔ امیرنظام گروسی که امروز به موزه قاجار تبدیل شده، هر دو نشان می‌دهند که تاریخ فقط در دیوارها نیست، بلکه در فضای زنده این خانه‌ها تنفس می‌کشد.
آدرس:
خیابان شهید مطهری (جنب بازار تبریز)،
جنب مسجد جامع
این خانه درست در کنار راسته بازار و در
بافت تاریخی شهر واقع شده و با چند دقیقه پیاده‌روی از بازار قابل دسترسی است.
مسجد کبود؛ شکوه رنگ و کاشی
این مسجد تاریخی که در قرن نهم هجری ساخته شده، به دلیل کاشی‌کاری‌های آبی فیروزه‌ای رنگش به «فیروزه اسلام» نیز معروف است. هرچند بخشی از آن در زلزله سال‌ها پیش تخریب شد، اما هنوز هم جزئیات باقی‌مانده‌اش گواهی از ظرافت هنر معماری ایرانی دارد.
آدرس:
خیابان شهید مطهری (جنب بازار تبریز)،
جنب مسجد جامع
این خانه درست در کنار راسته بازار و در
بافت تاریخی شهر واقع شده و با چند دقیقه پیاده‌روی از بازار قابل دسترسی است.
مقبره‌الشعرا؛ آرامگاه ستارگان شعر پارسی
جایی در دل محلهٔ سرخاب، مقبره‌ای آرام گرفته که بیش از ۴۰۰ شاعر و ادیب ایرانی، از جمله شهریار، در آن خفته‌اند. این مکان نه‌تنها یک بنای تاریخی بلکه یکی از هویت‌های فرهنگی تبریز به‌حساب می‌آید. بنای کنونی با طراحی مدرنش، ترکیبی از احترام به گذشته و نگاه به آینده است.
محله سرخاب، خیابان ثقه‌الاسلام
این مجموعه در شمال شرق تبریز و در
محدوده‌ای آرام و فرهنگی واقع شده است. تابلوی راهنما و مسیر دسترسی از خیابان
شریعتی مشخص است
کلیساها و محله‌های قدیمی مسیحیان
تبریز در دوره‌های مختلف، میزبان اقلیت‌های دینی گوناگون بوده است. کلیسای سنت مری، یکی از قدیمی‌ترین کلیساهای این شهر، نشانی از همزیستی مسالمت‌آمیز ادیان در تبریز است. این کلیسا و محله‌های اطرافش، تصویری دیگر از تبریز تاریخی را روایت می‌کنند.
آدرس:
خیابان شریعتی جنوبی، کوچه نمازی
کلیسا در نزدیکی چهارراه شریعتی و در دل
یکی از محله‌های قدیمی ارمنی‌نشین تبریز قرار گرفته است.
حمام‌های تاریخی تبریز
حمام‌هایی چون حمام نوبر و حمام کردشت، با معماری سنتی و فضای خاص خود، نشان‌دهنده سبک زندگی اجتماعی مردم در گذشته هستند. این مکان‌ها فقط محل نظافت نبودند، بلکه نوعی مرکز فرهنگی و محلی برای گفت‌وگو و تعامل هم به‌حساب می‌آمدند.
آدرس:
خیابان امام خمینی، روبه‌روی خیابان
تربیت، نبش کوچه نوبر
این حمام در یکی از نقاط پرتردد شهر
واقع شده و امروزه به رستورانی سنتی با حفظ معماری تاریخی تبدیل شده است.
سخن پایانی
تاریخ تبریز فقط در کتاب‌ها نوشته نشده؛ در آجرهای کهنه بازار، در پیچ‌وخم خانه‌های تاریخی، در مسجدهایی با گنبدهای فیروزه‌ای و حتی در سکوت مقبره‌هایی که بزرگان ادب را در خود جای داده‌اند، می‌توان گذشته را لمس کرد. بازدید از جاهای تاریخی تبریز، فرصتی است برای سفر به درون هویت ایرانی و درک ژرف‌تر از فرهنگ و هنر این سرزمین.
دسته :